Mianem zaburzeń integracji sensorycznej określa się problemy z prawidłowym przetwarzaniem wrażeń, które są odbierane przez zmysły u dzieci. Pierwsze symptomy takich zaburzeń możemy dostrzec już w wieku niemowlęcym.
Według definicji integracja sensoryczna to uporządkowana organizacja bodźców sensorycznych, które nasz organizm odbiera przez systemy zmysłowe, tzw. receptory. Układ nerwowy ma za zadanie rozpoznać napływające bodźce, a następnie je zinterpretować i umożliwić wywołanie adekwatnej reakcji, nazywanej reakcją adaptacyjną. Wzrok, słuch, dotyk, równowaga i kinestezja (poczucie ruchu w przestrzeni) tworzą system zmysłowy, który odgrywa istotną rolę w procesach integracji sensorycznej.
Jeszcze w życiu płodowym zaczynają się rozwijać procesy integracji sensorycznej. Kształtują się wówczas układy: przedsionkowy, proprioceptywny oraz dotykowy. Kolejne fazy rozwoju i doskonalenia wszystkich systemów zmysłowych trwają jeszcze kilka lat po urodzeniu, najczęściej do około ósmego roku życia. U niektórych jednak ten proces rozwoju może przebiegać w zaburzony sposób. Szacuje się, że problem zaburzeń integracji sensorycznej dotyczy nawet 20% dzieci.
Jakie mogą być powody pojawienia się zaburzeń integracji sensorycznej? Może ich być bardzo wiele. Z tego powodu specjalista powinien zawsze przeprowadzać szczegółowe wywiady z opiekunami dziecka. Nieprawidłowości niekiedy doszukuje się już na etapie rozwoju prenatalnego. Z tego powodu ważne jest, aby poznać dokładnie okres przebiegu ciąży i sposób porodu.
Zaburzenia integracji sensorycznej często wynikają z predyspozycji genetycznych, choć nie tylko. Znaczenie mają negatywne działanie substancji toksycznych spożywanych w trakcie ciąży (szkodliwe mogą być zarówno papierosy, alkohol, narkotyki, jak i niektóre leki), choroby zakaźne matki czy komplikacje podczas porodu.
Z kolei po urodzeniu, w późniejszym okresie rozwoju dziecka, wpływ na rozwój zaburzeń integracji sensorycznej mają również czynniki środowiskowe, uwarunkowania kulturowe, ograniczone interakcje z rówieśnikami, a nawet częste i długie pobyty w szpitalu.
Obecnie rozróżniamy trzy kategorie zaburzeń sensorycznych u dzieci. W obszarze problemów z przetwarzaniem sensorycznym wyróżnia się zaburzenia modulacji sensorycznej, ruchowe i różnicowania sensorycznego.
Zaburzenia ruchowe najczęściej dotyczą szeroko pojętych kłopotów z ruchem. Odnosi się to do planowania samego ruchu i wykonywania różnych czynności. Z kolei zaburzenia różnicowania sensorycznego objawiają się w sytuacji koniecznego zróżnicowania pojawiających się bodźców sensorycznych.
Wśród najbardziej podstawowych objawów zaburzeń integracji sensorycznej wyróżnia się:
Zdjęcie główne: La-Rel Easter/unsplash.com
