Skąd się biorą sny i dlaczego śnimy?

Marzenia senne wciąż pozostają zagadką. Choć współcześnie wiemy już wiele o tym fascynującym, ale i nurtującym zagadnieniu, to niektóre kwestie pozostają niezbadane. Próbujemy wyjaśnić, skąd biorą się sny i dlaczego śnimy.

Sny fascynują od zarania ludzkości. Niektórzy doszukują się w nich przepowiedni przyszłości, dla innych są to tylko pozostałości po codziennych problemach. Zdarzali się też artyści, którzy w snach znajdowali inspirację do swoich wybitnych dzieł. Intensywnie badane przez naukowców marzenia senne wciąż nie zostały całkowicie zrozumiane i opisane. Neurolodzy wskazują, że ruchome obrazy w naszej głowie pojawiają się w fazie snu REM, która jest związana z szybkim ruchem gałek ocznych.

Fazy snu

Sen dzielimy na dwie fazy:

• NREM – faza, w której występuje wolny ruch gałek ocznych i pojawiają się fale delta aktywności elektrycznej mózgu,
• REM – faza snu o szybkich ruchach gałek ocznych, w której najczęściej śnimy. Mięśnie całkowicie się rozluźniają.

W fazie NREM występują cztery stadia:

• stadium 1 – moment przed samym zaśnięciem, gdy leżymy już z zamkniętymi oczami i mamy niespójne myśli, a świadomość bodźców zewnętrznych maleje. Pojawiają się wolne ruchy gałek ocznych;
• stadium 2 – cechuje się brakiem reakcji na bodźce zewnętrzne, gałki oczne się nie ruszają, ale wciąż można łatwo się wybudzić;
• stadium 3 – rozpoczyna się sen głęboki. Mięśnie się rozluźniają, obniża się ciśnienie krwi. To czas intensywnego odpoczynku dla organizmu.

Faza NREM trwa około 80–100 minut, po niej następuje faza REM, która trwa około piętnastu minut. U dorosłych cały cykl powtarza się 4 lub 5 razy.

Czym są sny? Skąd się biorą?

Marzenia senne można opisać jako wizje, które pojawiają się w naszym umyśle, gdy śpimy. Nie mamy nad nimi kontroli. Sny mogą składać się z serii niepowiązanych ze sobą obrazów lub wręcz przeciwnie – mogą przedstawiać historię z narracją i logiką zdarzeń. Często towarzyszą im silne emocje, a nawet wrażenia zmysłowe, na przykład czuciowe. Marzenia senne bywają przyjemne bądź przerażające, czasami wydają się bardzo realistyczne albo przypominają film fantasy. Mogą, ale nie muszą dotyczyć bieżących problemów osoby śniącej, a także jej pragnień czy lęków.

Obecnie naukowcy uważają, że sny powstają w hipokampie, czyli tym obszarze mózgu, który jest odpowiedzialny za pamięć i emocje. Mimo że podczas snu ciało wypoczywa i regeneruje się, to mózg cały czas pracuje. W fazie REM informacje są przetwarzane i utrwalane – i to właśnie wtedy powstają marzenia senne.

Rola i znaczenie snów

Jedna z teorii próbujących wyjaśnić, dlaczego śnimy, zakłada, że marzenia senne są reprezentacją naszych nieuświadomionych pragnień i życzeń. Mogą również stanowić interpretację losowych sygnałów z mózgu i ciała, które pojawiają się w trakcie nocnego wypoczynku, albo informacji zebranych przez mózg w ciągu dnia.

W wyniku badań naukowcy doszli do kilku wniosków. Sny z pewnością pozwalają przetwarzać procesy pamięci dzięki łączeniu tego, co już wiemy, z tym, czego się nauczyliśmy. Marzenia senne mogą również stanowić kognitywną symulację prawdziwych doświadczeń życiowych, być odbiciem naszych codziennych przemyśleń i refleksji. Ich ważną rolą jest także to, że pomagają uzyskać psychologiczną równowagę, zapewniając przestrzeń dla przytłaczających i sprzecznych informacji. Pomimo intensywnych badań prowadzonych od wielu lat badaczom nie udało się ustalić, czy sny coś znaczą i czy są potrzebne człowiekowi.

Zdjęcie główne: Lux Graves/unsplash.com