Plaga XXI wieku. Skąd się biorą zaburzenia odżywiania i jak z nimi walczyć?

Potrzebujesz ok. 5 min. aby przeczytać ten wpis

W ciągu ostatnich 50 lat liczba osób z zaburzeniami odżywiania wzrosła dziesięciokrotnie. Wiąże się to ze wzrostem liczby mieszkańców miast, poziomem stresu, kultem szczupłej i sprawnej sylwetki.

Na zaburzenia odżywiania cierpi ponad 70 mln osób na całym świecie. W większości są to kobiety, ale odsetek mężczyzn również gwałtownie rośnie. Zwiększyła się liczba dzieci i młodzieży cierpiących na zaburzenia odżywiania.

Jak działa apetyt?

Aby zrozumieć naturę zaburzeń odżywiania, konieczne jest zrozumienie, w jaki sposób apetyt funkcjonuje w normalnych warunkach.

W korze dużych półkul, podwzgórzu i rdzeniu kręgowym znajdują się ośrodki odpowiedzialne za zachowania żywieniowe. Odbierają one sygnały pochodzące z układu trawiennego i całego organizmu, a następnie je analizują. 

Kiedy przychodzi czas na uzupełnienie zapasów składników odżywczych, poziom glukozy we krwi spada. Wrażliwe komórki w „centrach głodu” wychwytują te sygnały, a w odpowiedzi w mózgu pojawiają się ogniska pobudzenia, które kształtują apetyt. Ten z kolei aktywuje pracę narządów trawiennych – wytwarzana jest ślina, sok żołądkowy, wydzielina trzustki, żółć. W ten sposób organizm przygotowuje się do przetwarzania i wchłaniania żywności.

Wyróżnia się apetyt:

  • całkowity, gdy wrażliwe komórki podwzgórza odczuwają brak wszystkich składników odżywczych i chcemy zjeść dowolne jedzenie;
  • selektywny, czyli chęć zjedzenia określonego rodzaju żywności – słodyczy, owoców, mięsa, ryb. Selektywny apetyt powstaje w korze mózgowej, gdy wrażliwe komórki określają niedobór niektórych substancji.

Po jedzeniu receptory żołądka wysyłają sygnał sytości do ośrodków trawiennych i na tym etapie czujemy, że zjedliśmy wystarczająco dużo.

Jakie zaburzenia odżywiania mogą się pojawić?

Zaburzenia odżywiania mogą objawiać się częściową odmową jedzenia, okresami obżarstwa na przemian z okresami postu, sztucznie wywoływanymi wymiotami po jedzeniu, a także innymi nawykami żywieniowymi wykraczającymi poza normę. Według klasyfikacji medycznych możemy wyróżnić m.in.:

  • jadłowstręt psychiczny (anoreksję);
  • sitofobię – strach przed jedzeniem spowodowany obawą zachorowania po posiłku;
  • żarłoczność psychiczną (bulimię);
  • polifagię – wzmożony apetyt;
  • akorię – brak uczucia sytości;
  • picę – chęć zjadania i lizania przedmiotów niejadalnych;
  • paroreksję – chęć spożywania niecodziennych potraw;
  • ortoreksję – obsesyjne skupienie na jedzeniu tylko tego, co uważamy za zdrowe;
  • zespół przeżuwania.

Przyczyny i czynnik psychiczny

Przyczyny zaburzeń odżywiania są różnorodne. Mogą być związane z zaburzeniami funkcjonowania układu nerwowego, nieprawidłowościami procesów organizmu, dziedzicznością, traumą psychiczną, wychowaniem, stresem, presją standardów piękna narzuconych przez społeczeństwo i zaburzeniami sfery emocjonalnej. Istnieją również zawody, które zwiększają ryzyko wystąpienia zaburzeń odżywiania.

Uważa się, że niektóre cechy osobowości przyczyniają się do zwiększenia ryzyka wystąpienia tych zaburzeń:

  • niska samoocena;
  • zależność od opinii innych;
  • potrzeba akceptacji;
  • chęć kontrolowania tego, co się dzieje;
  • dążenie do perfekcjonizmu i nieosiągalnych ideałów piękna.

Z reguły początki zaburzeń odżywiania zaczynają się w dzieciństwie, do czego przyczyniają się:

  • brak wsparcia emocjonalnego ze strony rodziców;
  • apodyktyczna matka lub ojciec, którzy nie zwracali uwagi na dziecko;
  • zawyżone wymagania, którym maluch nie był w stanie sprostać;
  • częste wyrzuty, wyrażanie niezadowolenia, krytyka wyglądu i zachowania;
  • problemy z oddzieleniem się od rodziców w okresie dojrzewania;
  • nadmierna opieka i brak wolności w okresie dojrzewania.

Przyczyny zaburzeń są bardzo indywidualne i wymagają dokładnego zbadania wszystkich tych aspektów.

Leczenie zaburzeń

W przypadku każdego rodzaju zaburzeń odżywiania konieczne jest skontaktowanie się z psychiatrą w celu uzyskania wykwalifikowanego wsparcia i nadzoru. Niestety ludzie rzadko zwracają się do specjalistów przy pierwszych objawach, które pozwalają zdiagnozować zaburzenia odżywiania, dlatego najczęściej leczenie wymaga korzystania z całego zestawu dostępnych środków. W procesie zawsze bierze udział kilku specjalistów: psychiatra, dietetyk, psycholog, gastroenterolog i inni w razie potrzeby. Zrozumienie źródła problemu jest kluczowe dla wyzdrowienia pacjenta.

Czy można zapobiegać wystąpieniu zaburzeń? Niestety nie. Zaburzenia odżywiania są problemem bardzo złożonym i wieloczynnikowym. Można jednak wykryć je na wczesnych etapach rozwoju i wyeliminować te czynniki, które mogą podnieść ryzyko ich powstania. Jest to szczególnie ważne w przypadku dzieci i młodzieży, kiedy psychika jest szczególnie delikatna i podatna na wpływy.

Ludzie chorzy często maskują swoje problemy i wstydzą się prosić o pomoc. Nierzadko są obiektem żartów i krytyki. Tymczasem to osoby cierpiące i wymagające opieki. Dlatego jako społeczeństwo powinniśmy budować i pielęgnować świadomość na temat zaburzeń odżywiania, które w naszych czasach stały się prawdziwą plagą. Musimy też nauczyć się samoakceptacji i akceptacji innych, otwartości i tolerancji.

Zdj. główne: Annie Spratt/unsplash.com

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*

5 − 3 =