W ciągu ostatnich dziesięcioleci naukowcy opracowali wiele różnych teorii motywacji, które oceniają czynniki, mające na nią wpływ. Jedną z nich jest dwuskładnikowa teoria Fredericka Herzberga.
Teoria motywacji Herzberga opisuje dwa rodzaje czynników, od których zależy, czy dana osoba czerpie przyjemność z pracy, czy nie. Zastanówcie się, jak wyobrażacie sobie idealne miejsce pracy. Czy warunki są dla Was ważne? A może lepiej, aby istniała możliwość budowania kariery i doskonalenia umiejętności zawodowych? Od odpowiedzi na te pytania zależy Wasze zadowolenie i satysfakcja z pracy.
W 1959 roku Frederick Herzberg wraz ze swoimi współpracownikami opracował dwuskładnikowa teorie motywacji. W swoich założeniach skupili się na określeniu czynników wpływających na stopień zadowolenia i niezadowolenia konkretnej jednostki oraz zidentyfikowaniu przyczyn wzrostu i spadku wydajności pracy.
W tym celu przeprowadzili ankietę wśród 200 pracowników jednej dużej organizacji działającej w branży lakierniczej. Uczestnicy musieli odpowiedzieć na dwa pytania:
Krótko mówiąc, Herzberg odkrył, że zadowolenie i niezadowolenie pracowników zależą odpowiednio od wpływu czynników wewnętrznych i zewnętrznych, które umownie zostały podzielone na higieniczne i motywujące.
Czynniki higieniczne, zwane również czynnikami zdrowotnymi, są związane ze środowiskiem miejsca pracy. Termin „higieniczne” został zapożyczony przez Herzberga z terminologii medycznej, w której odnosi się do czynników pomagających w utrzymaniu zdrowia, jednak niekoniecznie go poprawiających. Wśród najważniejszych czynników higienicznych można wyróżnić:
Czynniki higieniczne nie powodują pełnego poczucia zadowolenia i nie mają aktywizującego wpływu na działania jednostki. Ich obecność pozwala na utrzymanie stabilnego stanu, w którym pracownicy nie odczuwają niezadowolenia, ale równocześnie nie czerpią satysfakcji z pracy. Z drugiej strony ich całkowity brak może spowodować negatywne nastawienie i irytację pracowników.
Czynniki motywujące, zwane również motywatorami, są bezpośrednio związane z istotą samej działalności i jej charakterem. Przyczyniają się do zwiększenia poziomu zadowolenia z pracy i są postrzegane jako samodzielna grupa potrzeb, którą uogólniając, można nazwać potrzebami wzrostu. Do głównych motywatorów można zaliczyć:
Każdy człowiek chce czuć swoje znaczenie, być uznawany i akceptowany w społeczeństwie. To zachęca do samodoskonalenia i poprawy swoich umiejętności zawodowych. Kierownik może w tym pomóc, jeśli po prostu pochwali pracownika za dobrą pracę i wyrazi uznanie dla jego osiągnięć. Motywacją do działania będzie też różnorodność. Jest mało prawdopodobne, że rutyna przyniesie satysfakcję. Możliwość kreatywnego podejścia do wykonywania zadań będzie zachętą do stawienia się w pracy na czas, nierozpraszania się i stawania się lepszym. Tak samo zadziała rozwój kariery, wyższe stanowisko i większa odpowiedzialność.
Istnieją pewne podobieństwa między dwuskładnikową teorią motywacji Fredericka Herzberga a piramidą potrzeb Abrahama Maslowa. Potrzeby higieniczne teorii Herzberga są skorelowane z niższym poziomem potrzeb piramidy Maslowa, a czynniki motywujące odpowiednio z wyższym. Wyprowadzona przez Herzberga formuła jest następująca:
Dwuskładnikowa teoria motywacji Herzberga była nowym opracowaniem mechanizmu motywowania ludzi w miejscu pracy. Wcześniej, aby zwiększyć motywację personelu, podejmowano próby poprawy warunków pracy, zwiększenia płac, zapewnienia specjalnych świadczeń, innymi słowy, zwracano uwagę na czynniki higieniczne. Jednak nie przynosiło to niezbędnych rezultatów, ponieważ realnie nie wpływało na motywację pracowników.
Gdy teoria Herzberga ujrzała światło dzienne, w wielu organizacjach podjęto próby wdrożenia jej podstawowych założeń i faktycznie wykazały one swoją skuteczność. Jednak nie we wszystkich przypadkach, dlatego w kierunku teorii wysunięto również kilka krytycznych uwag, które sprowadzały się głównie do wniosku, że motywacja powinna być postrzegana jako coś indywidualnego. To, co zmotywuje jedną osobę w określonej sytuacji, może nie mieć na nią żadnego wpływu w innej sytuacji lub na inną osobę w podobnej sytuacji.
Zdjęcie główne: Firmbee.com/unsplash.com
