W ciągu ostatnich 50 lat liczba osób z zaburzeniami odżywiania wzrosła dziesięciokrotnie. Wiąże się to ze wzrostem liczby mieszkańców miast, poziomem stresu, kultem szczupłej i sprawnej sylwetki.
Na zaburzenia odżywiania cierpi ponad 70 mln osób na całym świecie. W większości są to kobiety, ale odsetek mężczyzn również gwałtownie rośnie. Zwiększyła się liczba dzieci i młodzieży cierpiących na zaburzenia odżywiania.
Aby zrozumieć naturę zaburzeń odżywiania, konieczne jest zrozumienie, w jaki sposób apetyt funkcjonuje w normalnych warunkach.
W korze dużych półkul, podwzgórzu i rdzeniu kręgowym znajdują się ośrodki odpowiedzialne za zachowania żywieniowe. Odbierają one sygnały pochodzące z układu trawiennego i całego organizmu, a następnie je analizują.
Kiedy przychodzi czas na uzupełnienie zapasów składników odżywczych, poziom glukozy we krwi spada. Wrażliwe komórki w „centrach głodu” wychwytują te sygnały, a w odpowiedzi w mózgu pojawiają się ogniska pobudzenia, które kształtują apetyt. Ten z kolei aktywuje pracę narządów trawiennych – wytwarzana jest ślina, sok żołądkowy, wydzielina trzustki, żółć. W ten sposób organizm przygotowuje się do przetwarzania i wchłaniania żywności.
Wyróżnia się apetyt:
Po jedzeniu receptory żołądka wysyłają sygnał sytości do ośrodków trawiennych i na tym etapie czujemy, że zjedliśmy wystarczająco dużo.
Zaburzenia odżywiania mogą objawiać się częściową odmową jedzenia, okresami obżarstwa na przemian z okresami postu, sztucznie wywoływanymi wymiotami po jedzeniu, a także innymi nawykami żywieniowymi wykraczającymi poza normę. Według klasyfikacji medycznych możemy wyróżnić m.in.:
Przyczyny zaburzeń odżywiania są różnorodne. Mogą być związane z zaburzeniami funkcjonowania układu nerwowego, nieprawidłowościami procesów organizmu, dziedzicznością, traumą psychiczną, wychowaniem, stresem, presją standardów piękna narzuconych przez społeczeństwo i zaburzeniami sfery emocjonalnej. Istnieją również zawody, które zwiększają ryzyko wystąpienia zaburzeń odżywiania.
Uważa się, że niektóre cechy osobowości przyczyniają się do zwiększenia ryzyka wystąpienia tych zaburzeń:
Z reguły początki zaburzeń odżywiania zaczynają się w dzieciństwie, do czego przyczyniają się:
Przyczyny zaburzeń są bardzo indywidualne i wymagają dokładnego zbadania wszystkich tych aspektów.
W przypadku każdego rodzaju zaburzeń odżywiania konieczne jest skontaktowanie się z psychiatrą w celu uzyskania wykwalifikowanego wsparcia i nadzoru. Niestety ludzie rzadko zwracają się do specjalistów przy pierwszych objawach, które pozwalają zdiagnozować zaburzenia odżywiania, dlatego najczęściej leczenie wymaga korzystania z całego zestawu dostępnych środków. W procesie zawsze bierze udział kilku specjalistów: psychiatra, dietetyk, psycholog, gastroenterolog i inni w razie potrzeby. Zrozumienie źródła problemu jest kluczowe dla wyzdrowienia pacjenta.
Czy można zapobiegać wystąpieniu zaburzeń? Niestety nie. Zaburzenia odżywiania są problemem bardzo złożonym i wieloczynnikowym. Można jednak wykryć je na wczesnych etapach rozwoju i wyeliminować te czynniki, które mogą podnieść ryzyko ich powstania. Jest to szczególnie ważne w przypadku dzieci i młodzieży, kiedy psychika jest szczególnie delikatna i podatna na wpływy.
Ludzie chorzy często maskują swoje problemy i wstydzą się prosić o pomoc. Nierzadko są obiektem żartów i krytyki. Tymczasem to osoby cierpiące i wymagające opieki. Dlatego jako społeczeństwo powinniśmy budować i pielęgnować świadomość na temat zaburzeń odżywiania, które w naszych czasach stały się prawdziwą plagą. Musimy też nauczyć się samoakceptacji i akceptacji innych, otwartości i tolerancji.
Zdj. główne: Annie Spratt/unsplash.com
