Bierna agresja? Rozpoznaj ją i unikaj!

W swoim życiu na pewno przynajmniej raz zetknąłeś się z taką osobą, która żartowała w nieprzyjemny sposób, ignorowała Twoje prośby i ostentacyjnie pokazywała, że wszystko jest w porządku, chociaż było to dalekie od prawdy. Być może dalej tkwisz w takiej relacji, nie zdając sobie sprawy z tego, że padasz ofiarą biernej agresji.

Czym jest bierna agresja?

Bierna agresja to skłonność do pośredniego wyrażania wrogości poprzez działania takie jak ukryte obelgi, nieprzyjemne zachowanie, odmowa spełnienia próśb, ignorowanie. Termin ten ukuł psychiatra wojskowy i pułkownik z USA W. Walter Menninger podczas II wojny światowej. Zauważył bierno-agresywne zachowania u żołnierzy odmawiających wykonania rozkazów, przygnębionych i często obrażonych, ale przypisał je nerwowości spowodowanej rutyną wojskową.

Jeśli człowiek tłumi negatywne emocje i nie wyraża ich otwarcie, znajdują one ujście w formie pasywnej. Dlatego bierna agresja najczęściej objawia się w relacjach służbowych, gdzie np. hierarchia w zespole nie pozwala na jawną konfrontację, lub na linii rodzic–dziecko. Ogólnie problem ten dotyczy takich stosunków międzyludzkich, w których jedna strona jest tą dominującą, a druga podległą.

Jak rozpoznać zachowania pasywno-agresywne?

Najczęściej na początku nawet nie zorientujesz się, że masz do czynienia z pasywnym agresorem. Jest kilka charakterystycznych zachowań, które powinny pomóc Ci go rozpoznać:

• Nie może Ci otwarcie odmówić i nie przyzna się, że coś mu się nie podoba. Zgodzi się ze wszystkim, co powiesz, ale zrobi dokładnie odwrotnie. I zostawi Ci ukryte „znaki”, żebyś sam się domyślił, gdzie leży Twoja wina.
• Ukrywa swoje uczucia. Jeśli zapytasz taką osobę, co się stało, najprawdopodobniej odpowie, że wszystko jest w porządku, jednak jej ton głosu i gesty nie będą tego potwierdzały.
• Lubi grać w milczenie. Sam musisz odkryć, co zrobiłeś źle. Agresor może Cię całkowicie ignorować, odmawiać odpowiedzi na pytania, unikać otwartej rozmowy, zmieniając temat.
• Prowokuje, bo chce, żebyś stracił panowanie nad sobą – wtedy będzie mógł oskarżyć Cię o bycie konfliktowym.
• Często pozostawia pracę niedokończoną lub zrobioną byle jak. Do tego spóźnia się i umiejętnie sabotuje innych, gdy nie zgadza się z ich zdaniem.
• Lubi „przypadkowo” Cię obrazić lub zranić. Przy tym są to lekkie docinki, pozorne komplementy, sarkazm i nieprzyjemne żarty.
• Zwykle jest ponury lub poważny, a na dowolny niewinny komentarz reaguje z dramatyczną przesadą. Negatywnie nastawia się praktycznie do wszystkiego.
• Jest uparty i lubi robić innym na złość, wiedząc, że ich tym denerwuje.

Zachowania pasywno-agresywne są toksyczne i z czasem doprowadzają do eskalacji konfliktu i wybuchu jednej ze stron, zwykle tej atakowanej. W takiej sytuacji agresor postawi się w pozycji ofiary.

Co zrobić, jeśli spotkasz osobę pasywno-agresywną

Najważniejsze jest, aby nie kopiować zachowań agresora i nie odpłacać mu tym samym. Lepiej zrobić to, czego najbardziej się obawia – grzecznie i spokojnie wyrażać emocje związane z jego zachowaniem. Powiedz mu wprost i wyraźnie, że jest to dla Ciebie niedopuszczalne, a w zamian zaoferuj relację pełną szacunku, w której będzie mógł pokazywać swoje emocje. Jednak nawet gdy doprowadzisz do konfrontacji, musisz liczyć się z tym, że agresor nie zechce współpracować. Warto uzbroić się w cierpliwość i rozmawiać z taką osobą jak z dzieckiem, a jeśli znasz przyczynę problemu i faktycznie czymś zawiniłeś, przeproś.

Zdj. główne: frank mckenna/unsplash.com