Umiejętność konsekwentnego i grzecznego odmawiania jest prawdziwą sztuką, którą mało kto naprawdę opanował. Jest to szczególnie trudne zadanie, gdy musimy odmówić komuś bliskiemu.
Za każdym razem, gdy zgadzasz się na coś wbrew swojej woli, tak naprawdę odmawiasz sobie – swoim pragnieniom, wartościom, planom. Niezdolność do powiedzenia „nie” wiąże się bezpośrednio z brakiem asertywności, a nierzadko także z lękiem przed zepsuciem relacji z drugą osobą lub brakiem akceptacji ze strony grupy. Na szczęście mówienie „nie” jest umiejętnością, nad którą można pracować.
Gdy zawsze stawiasz się w pozycji „ratownika” i pomagasz każdemu bez względu na swoje potrzeby, w końcu zyskasz miano osoby, która nie ma odwagi bronić swoich interesów i swojego zdania. Inni zaczną postrzegać Cię, jako kogoś słabego i będą próbowali wykorzystać Twoją uległość. Dlatego tak ważne jest, by znaleźć równowagę między pomaganiem innym a własnymi pragnieniami.
Kolejnym problemem jest pomaganiem innym kosztem własnych planów, czasu czy nawet zdrowia. Przyjaciel prosi Cię o wniesienie kanapy, a Ty zgadzasz się mimo silnego bólu kręgosłupa. Siostra chce, żebyś zajął się jej córką, więc rezygnujesz ze spotkania z przyjaciółmi. Pomagasz w pracy koledze, podczas gdy Twoje zadania leżą nietknięte. Takie przykłady można by wymieniać bez końca.
Mówienie „nie” rodzinie i przyjaciołom jest niezbędne do tworzenia zdrowych i trwałych relacji z nimi. Opanowanie tej umiejętności wymaga pracy przede wszystkim nad sobą i sposobem komunikowania się z innymi, ale też wyznaczania granic w każdej relacji. Poniżej kilka przydatnych metod i wskazówek.
Aby nie brać na siebie za dużo i wbrew sobie, musisz zrozumieć jedną kluczową rzecz – Twoi bliscy są ważni, ale nie ważniejsi od Ciebie. To znaczy, że muszą szanować Twój czas i Twoje plany. Jeśli nie możesz oczekiwać od nich nawet tego, to nie powinieneś mieć wyrzutów sumienia, kiedy odmówisz im pomocy.
Nigdy nie odmawiaj bliskim bez wyjaśnienia – krótka i kategoryczna odpowiedź może obrazić drugą osobę i prowadzić do konfliktu. Dlatego spokojnie i bez emocji wytłumacz, dlaczego w tej konkretnej sytuacji nie jesteś w stanie pomóc. Może masz inne zobowiązania, źle się czujesz albo masz już plany – powód nie ma większego znaczenia. Najważniejsze jest, byś podkreślił, że przyczyna jest dla Ciebie ważna i znacząca.
Proste wyjaśnienie odmowy nie zadziałało? W takim razie spróbuj udobruchać bliską osobę przez tłumaczenie, jak bardzo ją cenisz i jak ważna jest dla Ciebie. Podkreśl, że może na Ciebie liczyć i że chętnie pomożesz, ale okoliczności na to nie pozwalają.
Dobrym pomysłem jest zaoferowanie alternatywnego rozwiązania, które będzie formą kompromisu – inny termin spotkania, polecenie specjalisty do danego problemu, inna forma pomocy. Możesz też zaproponować swoje warunki spełnienia prośby lub przyjęcia propozycji, np.: „Mogę wytłumaczyć Ci zasady, ale zadania zrobisz sam” albo „Chętnie pójdę do kina, ale dopiero, gdy skończę sprzątać”.
Może być tak, że prośba przerasta Twoje możliwości finansowe, fizyczne, czasowe. W takiej sytuacji po odmowie zaoferuj bliskiej osobie, że pomożesz jej w czymś innym, np.: „Obawiam się, że nie będę w stanie przewieźć sofy do Twojego domu, ale chętnie pomogę Ci wybrać model w sklepie”.
Zdj. główne: Isaiah Rustad/unsplash.com
