W życiu niektórzy ludzie płyną z prądem, a niektórzy sami wybierają swoją drogę. Te dwie postawy określamy jako reaktywną i proaktywną.
Proaktywność jest uważana ze jeden z elementów produktywności oraz klucz do osiągnięcia sukcesu i harmonii. Proaktywni ludzie nie potrzebują wskazówek z zewnątrz, samodzielnie podejmują decyzje i działania, są też gotowi wziąć za nie odpowiedzialność. W odróżnieniu od nich ludzie reaktywni za swoje niepowodzenia obwiniają innych i pasywnie podchodzą do problemów oraz zmian. Dlatego to postawa proaktywna jest tą pożądaną w każdej dziedzinie życia. Jak więc ją rozwijać?
W psychologii humanistycznej termin proaktywność oznacza świadomą reakcję człowieka na bodźce ze świata zewnętrznego. Innymi słowy, jest to świadome pragnienie wpływania na zachodzące wokół niego wydarzenia, zjawiska i procesy. Osoba proaktywna jest w stanie sama wybrać, jak zareagować na to lub inne wydarzenie czy sytuację. Robi to na podstawie analizy i wnikliwej oceny, a nie impulsu i emocji.
Proaktywność nie jest łatwa – wymaga zdolności przewidywania i uwzględniania różnych wariantów wydarzeń, podejmowania ważnych i świadomych decyzji, a także wzięcia na siebie odpowiedzialności za całe swoje życie.
W swojej książce „7 nawyków skutecznego działania” Stephen Covey wskazuje, że czynniki zewnętrzne w życiu każdego człowieka można rozdzielić na dwie sfery, tak zwane kręgi – krąg wpływu (wewnętrzny) i krąg zainteresowań (zewnętrzny). Ten pierwszy określa te czynniki, na które mamy wpływ, a drugi te, które są poza naszą kontrolą. Osoba proaktywna skupia się na realizacji zadań z kręgu wpływu, a osoba reaktywna więcej uwagi poświęca narzekaniu na te czynniki, których zmienić nie może.
Proaktywność w każdej dziedzinie życia znacząco zwiększa nasze wyniki i prowadzi do sukcesu. Płynięcie z prądem jest o wiele łatwiejsze niż zmaganie się z nim, ale to właśnie przez zmagania można osiągnąć to, czego pragniemy i zrealizować marzenia.
Stephen Covey uważa proaktywność za podstawową umiejętność wysoce skutecznych ludzi. W swojej książce autor wymienia takie zalety proaktywnej postawy, jak:
Proaktywność to cecha zdecydowanie pożądania i charakterystyczna dla ludzi sukcesu. Na szczęście można nad nią pracować i wykształcić w sobie odpowiednie nawyki. Oto kilka porad, jak to osiągnąć i na co zwrócić uwagę.
Jeśli chcesz stać się bardziej proaktywny, powinieneś myśleć o tym, co znajduje się w kręgu twojego wpływu. Nie marnuj cennego czasu na złość, urazy i inne negatywne emocje. Zamiast tego zadaj sobie pytanie, czy możesz coś zmienić? Jeśli możesz, pomyśl w jaki sposób. Rób to za każdym razem, gdy napotkasz jakieś problemy. Szybko zauważysz, że podchodzisz do nich spokojniej, wszystkie wysiłki kierujesz na poszukiwanie rozwiązań.
Staraj się oceniać każdą sytuację z różnych perspektyw, próbuj przewidzieć rozwój wydarzeń i ocenić, co możesz zrobić w danej chwili i przy obecnych zasobach. Analizuj także własne reakcje i sposób myślenia. Wyciągaj wnioski z własnych doświadczeń, ucz się na błędach i zadawaj pytania, które naprowadzą Cię na rozwiązania.
Jeśli chcesz być bardziej proaktywny, wyznaczaj sobie mniejsze i większe cele i określaj, czego potrzebujesz do ich realizacji, a potem je realizuj. Planuj wszystko z wyprzedzeniem i organizuj swój czas tak, by tracić go jak najmniej na rzeczy nieważne i zbędne.
Na pustej kartce papieru zapisz, które obszary życia są dla ciebie najważniejsze: rodzina, zdrowie, kariera, finanse itd. Teraz pomyśl o możliwych problemach w każdym z nich. Gdy je określisz, spróbuj ustalić, w jaki sposób możesz się przed nimi chronić.
Jeśli jest to zdrowie, poddaj się badaniom lekarskim w odpowiednim czasie. Zmień swoje odżywianie, uprawiaj sport. Poświęć wystarczająco dużo czasu na sen i odpoczynek. W sferze finansowej przydaje się umiejętność planowania budżetu. Odłóż część każdej wypłaty, by mieć oszczędności na kryzysowe i nieprzewidziane okoliczności.
Zrozum, jakie skutki mogą mieć twoje decyzje i podejmuj je w sposób przemyślany, a nie impulsywny. Twoje działania powinny być efektem analizy i planu, a nie emocji i przypadku. W razie niepowodzenia to ty ponosisz za nie odpowiedzialność, nikt inny.
Wyrzuć ze swojego słownika: „niemożliwe”, „nie da się”, „nie umiem”. Zamiast tego skup się na tym, co możesz i umiesz zrobić, i rób to. Zachowaj pozytywne nastawienie i uwierz w swoje możliwości. Nie warto też marnować czasu na narzekanie i negatywne emocje, które nie przyniosą żadnych rezultatów i niczego nie zmienią.
Proaktywna osoba we wszystkim i zawsze znajdzie właściwe wyjście i produktywne rozwiązanie. Pamiętaj, że Twoje życie należy tylko do Ciebie i tylko Ty możesz je zmienić na lepsze. To twoje decyzje są podstawą wszystkich pozytywnych i negatywnych zmian, dlatego nie bój się wziąć za nie odpowiedzialności i zostać panem swego losu.
Zdjęcie główne: Brooke Cagle/unsplash.com
