Czym objawia się dorosły autyzm i jak go zdiagnozować?

Autyzm to zaburzenie rozwoju, które najczęściej diagnozuje się u dzieci około 3 roku życia. Zdarza się jednak, że autyzm jest rozpoznawany dopiero w wieku nastoletnim i dorosłym. Jakie są jego symptomy?

Mówiąc o autyzmie, należy zaznaczyć, że nie jest on chorobą. To zaburzenie rozwoju. Mózg osoby z autyzmem pracuje w nieco inny sposób. Wpływa to na zaburzone postrzeganie rzeczywistości i kontakt z otoczeniem. Autyzm to całe spektrum zaburzeń odmiennych zachowań i symptomów. Dlatego zdiagnozowanie autyzmu nie jest proste i u każdego może objawiać się w inny sposób.

Szacuje się, że autyzm występuje u ok. 1 na 100 dzieci na starym kontynencie. Co ciekawe znacznie częściej spotyka chłopców – 4 razy większe prawdopodobieństwo wystąpienia niż u dziewczynek. U każdej z płci autyzm objawia się inaczej i ma różny stopień zaawansowania. Z tego powodu u dziewczynek diagnozowanie jest trudniejsze i często następuje w późniejszym wieku.

Czym charakteryzuje się autyzm?

Pomocna w diagnozowaniu autyzmu jest tzw. triada autyzmu. Obejmuje ona: interakcje społeczne, komunikację i stereotypowe zachowania. Na podstawie ich obserwacji i analizy stawia się diagnozę. 

• Utrudnione zachowania społeczne – osoby z autyzmem mają problem z interakcjami społecznymi. Wynika to z faktu, że w zupełnie inny sposób niż zdrowe osoby odczytują mimikę twarzy, gesty, mają problem ze zrozumieniem innych ludzi, brakuje im empatii. To wszystko sprawia, że są nierozumiane przez środowisko i sami go nie rozumieją. Rodzi to problemy w nawiązywaniu znajomości.
• Problemy w komunikacji – u dzieci obserwowany jest brak mowy albo bardzo późne jej zaczęcie. Niektóre osoby obarczone autyzmem w ogóle nie komunikują się za pomocą słów. Wówczas z pomocą przychodzą obrazki lub pisemne komunikaty. U części autystów obserwowana jest echolalia, czyli powtarzanie tych samych słów lub całych zwrotów. W jeszcze innych przypadkach osoby autystyczne mówią, jednak jest to specyficzny rodzaj mowy. Dla osoby z zewnątrz może brzmieć dziwnie, sztywno i nietypowo.
• Wzorzec zachowania – charakterystyczne dla osób ze spektrum autyzmu jest zamiłowanie do porządku, rutyny, symetrii. Powtarzalność rytmu dnia, stałe miejsca pobytu sprawiają, że autyści czują się komfortowo i bezpiecznie. Każda zmiana, nieoczekiwane sytuacje są dla nich bardzo stresującym przeżyciem. Wśród zachowań, które mogą zwiastować autyzm znajdują się:

• chodzenie zawsze tą samą trasą,
• układanie przedmiotów w określonej kolejności, często z zachowaniem tej samej kolorystyki, wielkości itd.,
• przywiązanie do schematu – taki sam rytm dnia, jedzenie tych samych posiłków z określonego naczynia, codzienne rytuały,
• zainteresowania i pasje, których zgłębianie jest obsesją. Czasem są to zainteresowania nietypowymi rzeczami: rozkładem jazdy pociągów, liczby, twarde dane.

Autyzm w dorosłym życiu

Osoba, która jako dziecko została zdiagnozowana jako posiadająca autyzm, w życiu dorosłym radzi sobie bardzo różnie. Wszystko zależy od postaci zaburzenia i jej wpływu na możliwość samodzielnego funkcjonowania. Wielu autystów zakłada rodziny, pracuje i dzięki terapii dobrze radzi sobie z funkcjonowaniem w społeczeństwie.

Wśród osób dorosłych w Polsce jest sporo osób z niezdiagnozowanym autyzmem lub/ i Aspergerem. Wynika to z faktu, że jeszcze 30-40 lat temu świadomość istnienia tej przypadłości była mała. Dzieci nie były tak szeroko diagnozowane.

Zespół Aspergera zaliczany jest do spektrum autyzmu. Często określa się go jako łagodną postać autyzmu. Asperger objawia się najczęściej utrudnionymi relacjami z innymi ludźmi, przy jednoczesnym wysokim ilorazie inteligencji. Osoby z Aspergerem mają dobrą pamięć, świetnie łączą fakty i mają talent do nauk ścisłych. Często jednak są wykluczone społecznie poprzez trudności w komunikacji. Przez osoby z zewnątrz odbierane są jako chamskie, pozbawione uczuć, zbyt prostolinijne i dziwne.

Widząc u siebie objawy, które mogą wskazywać na autyzm lub Zespół Aspergera, warto zasięgnąć pomocy specjalisty. W Internecie dostępne są także Kwestionariusze AQ, które można wypełnić i „zdiagnozować się samemu”. Świadomość posiadania zaburzeń pozwoli nam zrozumieć podłoże niektórych zachowań. Dzięki terapii będziemy mogli dowiedzieć się jak sobie z nimi radzić, aby nie wyrządzać krzywdy sobie i bliskim.

Bycie w spektrum autyzmu to nie wyrok. Bardzo często jego posiadanie łączy się z pozytywnymi cechami charakteru i umiejętnościami. Osoby z autyzmem mają zdolność dostrzegania szczegółów, koncentracji, mają świetną pamięć i zdolność analitycznego myślenia. Ponadto autyści są kreatywni, zaangażowani w swoje pasje, wytrwali. Cechuje ich lojalność i szczerość, które są bardzo ważne w budowaniu relacji.

Zdjęcie główne: Annie Spratt/unsplash.com